Bouwen van een raket
Januari 2022: Deze pagina zijn we nu aan het bijwerken.
Bouwen van een simpele raket
Voor het bouwen van je allereerste raket adviseren wij om dit te doen met een beginners bouwdoos. In feite bestaat elke bouwdoos uit dezelfde onderdelen en heeft eenzelfde aanpak. Het verschil tussen een beginners- en geavanceerde bouwdoos is vaak een meer complexe uitvoering van de vinnen, gebruik van glasvezel of een dubbel parachutesysteem (Dual Deployment).
In dit eerste hoofdstuk houden we het echt simpel. We bouwen een Klima Classic Maxi raket. Vooral voor iemand zonder modelbouw ervaring adviseren wij eerst een simpele raket te bouwen. Deze bouwdozen kosten meestal nog geen €20,- en dan kan er toch al enige ervaring worden opgedaan. Bijkomende kosten hoeven niet meer dan €10,- te zijn en vaak zijn de benodigde spullen al in huis. Het bouwen van een simpele raket duurt ongeveer twee avondjes.
Wat heb je nodig om te beginnen:
– Houtlijm; Gebruik geen Hema contactlijm, Velpon of vergelijkbare lijm. Deze zijn niet sterk genoeg.
– Scherp mesje; Het bekende afbreek mesje uit de boekhandel of supermarkt is hier prima voor geschikt.
– Schuurpapiertje
– Schilderstape; Het bekende papieren plakband
– Verf; spuitbus is ideaal, maar voor een eerste raket is alles bruikbaar. Verf is zelfs niet noodzakelijk. Een velletje leuke stickers maakt ook al een leuk uiterlijk.
– En uiteraard een modelraket bouwdoos. Merk Estes of Klima is ideaal om mee te beginnen; Kijk eens op www.eurospacetechnology.eu voor een leuk model.
Altijd handig: Een stokje zoals een sateprikker, of vergelijkbaar.
Stap 1: Controleer inhoud
Vrijwel elke bouwdoos bestaat uit dezelfde onderdelen:
– Instructies
– Rompbuis
– Neuskegel
– Vinnen
– Motorbuis
– Schokkoord
– Twee centreerringen
– Motorblock
– Motoranker
– Lanceerbuisje
– Parachute
Voor meer uitleg welk onderdeel wat is en uitleg over de functie, kijk op onze pagina “De raket”.
Wie viel het op dat het lanceerbuisje niet op de foto staat?
Stap 2: Motorhuis
In stap twee maken we het motorhuis. Zoek de juiste onderdelen bij elkaar. Bij elke fabrikant bestaat het motorhuis uit dezelfde onderdelen:
– Motorbuis
– Twee centreerringen
– Motorblock
– Motoranker
Bevestig het motoranker in een klein gleufje in het motorhuis. Bij Klima modellen zit het gleufje meestal al in de motorbuis. Zoek hier goed naar, het is echt een heel klein gleufje. Bij Estes modellen moet je het gleufje zelf snijden in de motorbuis. Let goed op dat je de afstanden uit de bouwbeschrijving aanhoud en dat je het gleufje niet te groot maakt. 5 mm is meer dan genoeg. Let ook op dat je niet teveel kracht zet met je mesje. Ten eerste druk je dan de buis plat, maar ook bestaat de kans op uitschieten, waardoor je een te grote gleuf maakt.
Nu moet het motorblock in de motorbuis worden gelijmd. Hier zijn wel enkele aandachtspunten van belang. Vooral bij een eerste keer liggen enkele bekende fouten op de loer.
Ten eerste moet je hiervoor echt witte houtlijm gebruiken. Liefst de Extra sterk variant. Gebruik nooit de doorzichtige lijm uit de boekhandel of van de Hema. Deze is echt niet sterk genoeg en bij de eerste lancering zal je motor dwars door je raket aan de voorkant vertrekken, terwijl je raket netjes op het lanceerplatform blijft staan.
Leg een dun rondje witte lijm rondom aan de binnenkant van de buis. Let hierbij ook op dat je dit aan de voorkant van de buis doet. Je zal de eerste niet zijn die het block per ongeluk aan de achterkant lijmt.
Tip: Gebruik niet te weinig lijm, want dit onderdeel moet echt vast zitten. Gebruik ook weer niet teveel, want dan wordt het een gesmeer.
Druk nu de motorblock in de buis in de witte lijm. Druk het block aan totdat deze tegen het ijzeren uiteinde van het motoranker aankomt, welke door het gleufje in de buis steekt. Het motoranker zit op dit moment nog gewoon los, dus let op dat deze niet uit de buis valt en je het block te ver in de buis duwt.
Erg belangrijk in deze stap is het controleren of er geen witte lijm in je motorbuis is gelopen. Als dit wel het geval is, moet deze direct verwijderd worden. Als je pink in de motorbuis past, haal het dan daarmee weg. Liever even wat vieze vingers dan een volledig onbruikbare raket. Als de lijm namelijk opdroogt in de motorbuis, dan krijg je er nooit meer een motor in. Hij moet goed glad en schoon van binnen zijn. Als je vinger niet past, zoals bij mij, gebruik dan een houten stokje zoals een sateprikker.
Tip: Houtlijm op je handen/vingers? Het is met warm water zo van je handen af te wassen.
Nu moeten de twee centreerringen op de motorbuis gelijmd worden. Let op, dit zijn Klima centreerringen op de foto. Bij Estes zien ze er anders uit. Meestal zijn ze groen en dikker. Voor de techniek maakt het niets uit.
Snij met een scherp mesje bij de onderste centreerring een kleine uitsparing van 1 mm diep en 5 mm breed uit de binnenkant van de ring. De ring moet namelijk OVER het motoranker heen schuiven. Dit geldt zowel bij Klima als Estes modellen.
Bij Klima modellen, zoals in dit voorbeeld, zit het schokkoord om de motorbuis heen, en door de voorste centreerring (zie volgende stappen). Bij Estes is dit niet het geval. Als het schokkoord om de motorbuis heen moet, dan moet je ook in de voorste centreerring een uitsparing snijden om het schokkoord door te voeren. Lees eventueel de volgende stappen vast vooruit voor verduidelijking.
Schuif de achterste centreerring ongeveer 1 cm op de buis. Doe dit eerst zonder lijm om hem te passen, maar schuif hem nog niet helemaal op zijn plek. Hou hem ongeveer 2 a 3 mm van zijn plek.
Smeer een laagje witte houtlijm op de plek waar hij moet komen en schuif hem daarna op zijn plek, midden in de houtlijm. De lijm hoeft alleen aan de voorkant te zitten, omdat daar de meeste krachten naar toe gaan.
Omdat je de centreerring ook nog eens in de lijm schuift, en beste is dan ook nog een beetje een en weer draaien, komt de lijm op alle plekken waar hij moet komen.
Zodra de centreerring op zijn plek zit kan je met je vinger de overtollige houtlijm weghalen. Druk met je vinger stevig in de hoek tussen de motorbuis en de centreerring en draai dan het geheel rond. Overtollig lijm blijft aan je vinger zitten en kan ja makkelijk afvagen aan een tissue. Herhaal dit een paar keer tot er een duidelijk randje lijm over blijft tussen motorbuis en centreerring.
Voor de voorste centreerring zit een verschil tussen Estes en Klima modellen. Klima modellen hebben een schokkoord welke om de motorbuis heen zit. Estes heeft dit niet. Daar wordt het schokkoord in de rompbuis gelijmd.
Bij een Estes model kan de voorste centreerring dus zo over de motorbuis geschoven worden. Bij Klima knopen we eerst het schokkoord om de motorbuis met een dubbele knoop. Daarna schuift de voorste centreerring over de motorbuis en het schokkoord, zoals op de foto te zien is. Schuif de centreerring aan tot aan het motoranker. Hierdoor zit hij automatisch op gelijke hoogte als het motorblock. Als je toevallig een model hebt zonder motoranker, dan moet de voorste centreerring ten alle tijden op dezelfde hoogte als het motorblock. (Tenzij echt anders aangegeven in de bouwbeschrijving.)
Smeer ook bij de voorste centreerring een goede laag witte houtlijm in de hoek tussen de motorbuis en de centreerring. Beweeg de centreerring eventueel wat heen en weer om de lijm goed op zijn plek te krijgen.
Wees niet bang voor vieze vingers met aandrukken, je wast witte houtlijm zo van je handen af. Let wel op dat je je model niet helemaal onder de lijm smeert.
TIP: Smeer een flinke dot lijm op de knoop. Dit is straks onzichtbaar in je raket, dus je hoeft je er niet voor te schamen. Maar als de knoop ooit los zou komen, dan kom je er nooit meer bij om dit opnieuw vast te maken.
TIP: Enkele bouwbeschrijvingen geven deze tip al mee, maar doe altijd als laatste een stuk schilderstape rondom je motorbuis, welke het motoranker aandrukt op de buis. Hiermee maak je het nog wat sterker en maak je het anker goed vast aan de motorbuis.
Lijkt wat je nu in je handen hebt op wat je op de foto hier links ziet??
Gefeliciteerd!!! Je motorhuis is klaar.
Dit is het ideale moment voor een pauze. Het is verstandig als de lijm wat kan uitharden, voordat we verder gaan. Echt droog hoeft ook weer niet maar de boel moet redelijk vast zitten voordat we verder kunnen.
Stap 3: Motorhuis in de romp monteren
Als de lijm enigsinds is opgedroogd (meestal is een uurtje meer dan genoeg) kunnen we aan de volgende stap beginnen. Het monteren van het motorhuis in de raketromp.
Bij de Klima modellen, zoals we nu aan het bouwen zijn, moet voorafgaand aan deze stap het elastische- en het Kevlar schokkoord aan elkaar worden geknoopt. Knoop beide uiteindes met een simpele knoop aan elkaar. Let wel op dat deze knoop strak zit. Je raket komt er straks mee onder de parachute te hangen.
Trek hierna het gehele schokkoord door het motorhuis naar achteren. Zodat het aan de achterkant uit de motorbuis komt. Anders zal het schokkoord bij de volgende stappen behoorlijk in de weg zitten, met zelfs het risico dat het vastgelijmd komt te zitten op plekken waar je hem niet vast wil hebben.
Voor de volgende stap is het heel handig om een sate prikker of vergelijkbaar stokje te hebben.
Leg het motorhuis naast de romp op de plek waar hij in de romp moet gaan komen. De achterste centreerring moet ongeveer 5 mm in de rompbuis komen. Markeer nu de sate prikker met een stukje tape bij het uiteinde van de rompbuis, zodat de lengte van de sate prikker op ongeveer 5 mm achter de voorste centreerring uitkomt. Op deze plek gaan we de houtlijm in de rompbuis smeren, zodat bij het monteren de voorste centreerring door de lijm heen op zijn plek gaat glijden.
Smeer een dikke klodder lijm aan het uiteinde van de sateprikker. Let op dat de lijm wil gaan druppelen. Het langzaam ronddraaien van de sate prikker tussen duim en wijsvinger voorkomt dat de druppel eraf valt.
Smeer nu de lijm in de rompbuis rondom, op exact de lengte van de sate prikker. Het stukje tape kan fungeren als een aanslag tegen het uiteinde van de romp. Op deze manier komt de lijm precies op de juiste diepte in de romp.
Deze stap moet enkele keren herhaald worden. Een druppel lijm is niet voldoende. Herhaal dit zeker drie keer, totdat er in de romp een dikke laag lijm zit op de lengte van de sate prikker. Let op dat je niet teveel lijm op andere plekken smeert.
Schuif het motorhuis een stuk in de romp, maar alleen de voorste centreerring. De achterste centreerring moet nog even uit de rompbuis blijven steken. Doordat je het motorhuis nu nog schuin kan trekken, kan je een laagje lijm smeren op de uiterste 5 mm van de binnenkant van de rompbuis. Hiermee wordt de achterste centreerring vastgelijmd, maar is de voorste centreerring dit punt al voorbij. Anders zou deze de lijm weer weg duwen.
LET OP: Lees ook de volgende stap vast goed door.
Het motorhuis kan nu op zijn plaats worden geschoven. Ongeveer 5 mm tussen de achterkant van de raket en de achterste centreerrring is voldoende.
Indien je een raket bouwt met vinnen die door een opening IN de romp schuiven, moet je met het plaatsen van het motorhuis op twee zaken goed letten:
– Zorg ervoor dat er geen centreerring voor deze opening zit. De voorste moet voor de gleuf in de romp zitten en de achterste achter deze gleuf;
– Zorg ervoor dat het motoranker niet recht onder een van deze gleuven zit. Bij dit model ging het bijna mis. Doordat het maken van de foto’s tussen elke stap wat tijd kost, was de lijm al droog voordat het motorhuis echt op zijn plek zat. Het motoranker zat bijna recht onder een van de gleuven. Gelukkig nog net genoeg speling om het geen probleem te laten zijn.
Het motorhuis zit nu op zijn plaats. Ook deze stap is aanbevolen om even goed uit te laten drogen qua lijm. Ook is een korte pauze op zijn tijd niet verkeerd.
Stap 4: Vinnen monteren
In deze stap gaan we de vinnen aan de romp monteren.
Dit model heeft vinnen die door de romp heen steken en vast komen op de motorbuis. Sommige modellen hebben vinnen die alleen rechtstreeks op de rompbuis gelijmd worden. Deze hebben een iets andere aanpak. Voor de pagina “Bouwen van een gemiddeld moeilijke raket” zullen een dergelijk model kiezen, zodat we ook die bouwtechniek kunnen behandelen.
Begin met het controleren of er nog opstaande randjes zitten aan de rompbuis. Snij deze eventueel weg met een scherp mesje.
De vinnen moeten door de romp naar binnen steken en vast komen om de motorbuis. Meestal zijn de inserts net iets te lang, waardoor ze met een stukje schuurpapier ingekort moeten worden. Als je hier handig in bent, kan je alle drie de vinnen tegelijk doen. Mocht je hier nog niet aan toe zijn, doe er dan één tegelijk. Let op dat je niet teveel ineens weg haalt.
Pas de vinnen elke keer even als test. Haal vooral niet teveel materiaal tegelijk weg. De vinnen moeten strak tegen de rompbuis aanpassen, zonder dat je hiervoor kracht hoeft uit te voeren.
Hoewel deze stap niet noodzakelijk is bij een eerste raket, heeft een echte raketbouwer uiteraard wel oog voor stroomlijn en details.
Het is aanbevolen om de vinnen aan de voorkant te voorzien van een mooie afgeronde stroomlijn. Hiervoor heb je een stukje schuurpapier nodig en een beetje geduld.
Het schuren zal het beste gaan met geduld. Schuur 2 á 3 keer en controleer de uitkomst. Iets meer wegschuren is veel makkelijker dat iets teveel weggeschuurd proberen terug te zetten op je model. Voor een mooie strakke lijn is het het beste om het schuurpapier plat op tafel te leggen en de vin erover heen te schuren.
Zorg ervoor dat vooral de voorkant van de vin een mooie afronding heeft. En dat alle drie (of vier) vinnen gelijk zijn. Uiterlijk is natuurlijk belangrijk, maar de stroomlijn heeft ook degelijk invloed op de raket.
Een raket van dit formaat kan met goed afgeronde vinnen toch echt nog wel 20 a 30 meter hoger komen.
De weerstand van de raket is minder, omdat de luchtstroom langs de vinnen makkelijker langs de vinnen zal stromen.
Een tip om de vinnen op een mooie manier te verlijmen met de romp is het gebruik van schilderstape. Gebruik hier sowieso geen plakband voor! Plakband is moeilijker te verwijderen en zal je rompbuis beschadigen. Gebruik alleen het papieren schilderstape hiervoor. Plak het gebied wat je gaat lijmen rondom af met het schilderstape en doe dit ongeveer 3 a 4 mm ruimer dan het gebied wat je gaat lijmen. Ook op de vin zelf plak je beide kanten een strookje schilderstape.
LET OP: Dit is niet noodzakelijk. Het is slechts een bouwtip. Maar vrijwel elke gevorderde modelraketbouwer gebruikt deze techniek, dus waarom er niet meteen mee starten?
Smeer de onderkant van de vin ruim in met lijm. Hier mag zeker ruim gebruik gemaakt worden van de lijm.
Vergeet ook niet de uitstekende tab goed in te smeren. Deze zal tegen de motorbuis aankomen en hier geldt eigenlijk: Er bestaat niet zoiets als teveel lijm.
Let uiteraard ook wel op dat het niet over je model of vin heen druipt.
Schuif de vin vervolgens in de gleuf door de rompbuis. Je zal zien dat de lijm ruim onder de vin uit zal komen. Dit is een goed teken. Het toont aan dat overal waar lijm hoort te zitten, ook echt lijm zit.
Het schilderstape zal voorkomen dat de lijm komt op plekken waar je het niet wilt hebben.
In deze fase is het zelfs aanbevolen dat op plekken (zoals op de foto bovenaan) waar weinig lijm zit, dit aan te vullen met een extra scheutje lijm.
Maak vervolgens met een vinger een vegende beweging langs de lijm. Hiermee druk je lijm in een mooie half ronde vorm, die meteen de stroomlijn van vin naar de rompbuis mooi en glad maakt, maar tegelijk ook sterkte geeft aan de verbinding van de vin en de rompbuis.
Deze overgang tussen vin en rombuis noemen we “fillets”. Binnen de raketmodelbouw zijn fillets een hot-item. Het is vaak het eerste waar naar gekeken wordt als een modelraket van dichtbij word bekeken. Dus het is belangrijk om deze techniek zo snel mogelijk onder de knie te krijgen. 😉
Je zal merken dat je op een gegeven moment beoordeeld kan gaan worden op de kwaliteit van de fillets.
Verwijder het schilderstape zolang de lijm nog echt vloeibaar is. Het tape is er alleen om te voorkomen dat de overtollige lijm niet op je model komt. Zodra alle overtollige lijm weg is, dan direct het tape verwijderen. Hierna kan eventueel nog een veeg langs de fillet gegeven worden om de vorm naar volledige tevredenheid te maken, zonder last te hebben van overtollige lijm.
Controleer als laatste of de vin haaks staat op de rompbuis. De kans is groot dat hij niet uit zichzelf meteen recht staat. Duw hem recht en controleer dit een aantal maal door recht achterop de raket te kijken. Alleen zo is te zien of de vin echt recht staat.
Herhaal deze stappen voor elke vin. Je zal merken dat het echt aan te bevelen is om bij elke vin eerst de lijm goed uit te laten harden. Vooral in deze fase is haastige spoed af te raden.
De stappen met schilderstape en mooie fillets is uiteraard niet noodzakelijk. De vinnen rechtstreeks en alle drie tegelijk lijmen in de rompbuis is ook een optie. Toch is de kans op scheef opdrogen aanwezig en je wilt toch ook echt iets moois maken. Snel klaar zijn met je raket is niet een doel op zich. Toch is het vaak iets wat vooral nieuwe modelbouwers overkomt. Snel klaar en dan wat minder mooie afwerking. Voor de vliegeigenschappen zal het weinig uitmaken.
Als je de handleiding goed hebt gevolgd, moet je nu iets voor je hebben liggen wat lijkt op een raket 😉
De basis is klaar, maar er moeten nog wel wat stappen worden gedaan. Maar dit is een ideaal moment om je werk eens goed te bewonderen.
Voordat we de parachute en verdere techniek gaan monteren, is dit het moment om de raket verder af te werken. De parachute zou dan alleen maar in de weg zitten.
De techniek voor het gebruik van spuitbussen is een vak apart. Daar kunnen we hele hoofdstukken over schrijven. Het is ook niet noodzakelijk om spuitbussen te gebruiken. Je eigen fantasie is de limiet.
Alleen beplakken met leuke stickers is voor vele al voldoende afwerking. Schilderen met een verfroller of kwast is ook geen enkel probleem.
Gebruik je fantasie, gebruik wat je om handen hebt en maak er iets van waar je zelf trots op bent.
In deze uitleg gebruiken we een spuitbus, wat schilderstape en maken gebruik van het feit dat de raket uit zichzelf al wit is. We houden het voor ons doen simpel.
We beginnen met het afplekken met schilderstape. Let op dat je geen plakband gebruikt. Deze houdt de verf niet tegen (verf zal onder het plakband lopen) en het zal de raket beschadigen bij het verwijderen.
Omdat het afwerken van een raket voor iedereen anders zal zijn, kunnen we hier niet heel erg in detail voorschrijven hoe het moet. We geven slechts enkele tips om op te letten:
– De raket hoeft niet in één keer helemaal op kleur gespoten te worden. Doe bijvoorbeeld eerst de vinnen en later pas de romp. Kleinere gedeelten per keer, dit zorgt voor overzicht. Je kan je aandacht bij kleine stukjes per keer houden.
– Gebruik je een spuitbus? Niet te dik in één keer. Liever vier dunne lagen dan één dikke laag. Zorg dat de spuitbus altijd beweegt over het model. Maak soepele glijdende bewegingen tijdens het spuiten. Beweeg voorbij het einde van je raket voor je stopt met spuiten. Nog nooit met een spuitbus gespoten? Kijk op YouTube voor tips.
– Tegenwoordig heeft vrijwel iedereen een kleuren printer in huis. Zoek eens op Google naar Decal Paper. Hiermee kan je plaatjes en foto’s omzetten in stickers.
– Wil je de neuskegel ook spuiten? Gebruik dan bij voorkeur eerst een spuitbus met een plastic primer. Een speciale primer voor spuitverf op plastic ondergrond.
– Zit niet bij de pakken neer als het niet meteen lukt zoals je verwacht. Afwerken is een vak apart en vooral hier geldt: Veel doen… Elke volgende raket zal beter gaan dan de vorige.
– Uiteindelijk vliegt de raket toch wel. Uiterlijk is leuk, functionaliteit is waar we in het begin voor gaan.
– Met 200 km/h is die ene verfzakker toch best lastig te zien. Maak je er niet te druk om.
Als de raket in de juiste kleur is gespoten is het vaak verstandig om de verf even een nachtje op te laten drogen.
Het monteren van het lanceerbuisje is een belangrijke stap. Deze wordt nog wel eens vergeten. We zien toch vaker dan eens een mooi model op onze lanceerdagen verschijnen zonder lanceerbuisje.
Je kan het buisje voor- of na het afwerken met verf monteren. Let wel op dat je het buisje niet zonder schuren monteert. Als je hem rechtstreeks op een verflaag lijmt zal dit minder sterk zijn.